“Artık
akşamlar yeniden uzun ve parlak olduğuna göre, çocuklar Dublin sokaklarında
hüküm sürebilir. Seksek dersleriyle ve bir sürü el yapımı salıncakla çocuklar
artık şehri bir bütün olarak büyük bir oyun alanına çeviriyor. Çocuklar ki, sokaklar ortaya
çıktığından beri sokaklarda oyunlar kurmuşlardır… Sokaklar neredeyse mükemmel
oyun alanları yaratır, tırmanacak bir sürü şey, üzerine çizimler yapılacak
kaldırımlar, dalga geçilecek yayalar hep tehlike içinde olmanın oyunları
tatlandıran özelliği…
Maev
Kennedy, The Irish Times, 1978
EKATARINA TIKHONIOUK
1950’lerde,
eski Dublin’in çocukları lamba direklerinden iplerle sarkar, hurdalardan kutu şeklinde arabalar yapar,
onları sokakta yarıştırır, kaldırım kenarındaki oluklarda bilye oynar ve
çevrelerindeki kuytu bucak birçok yeri işgal ederdi. Bazı –inşa edilmiş- oyun
alanları vardı ama çocuklar kendi oyun alanlarını seçmekte büyük oranda özgürdü
ve evlerini çevreleyen sokaklar ve geçitlerde oynar, daha geniş bir alanı
keşfetmeye çalışırdı.
 |
| Eski Dublin sokaklarında çocuk oyunları, 1950ler. |
Master
tezimde Özgürlükçülerin tarihi oyununu analiz ettim ve 1950'ler ve 60'larda
Özgürlükçülerin içindeki çocukların sokak oyunlarında sık görülen “özgür”
oyunun hangi açılardan önemli olduğunu göstermeye çalıştım- oyun çocuk gelişimi
için çok gereklidir [1]- ancak bu “özgür” oyunu teşvik eden yapılandırılmış
çevrenin unsurları zamanla farkına varmadan ortadan kalktı.
Araçlar
çocukları sokaklardan ve eskiden içinde oynadıkları oluklardan sürdü, kaldırımlar
daha kalabalık ve dar oldu ve çocukların mobilize oldukları yarıçap oldukça
küçüldü [2].
Konutlandırma, ağırlıklı olarak, çocuklar için güvenli olan ve yetişkinlerle komşuların gözü
altında oynayabilecekleri gecekondularda, küçük mahallelerde ya da arabalar
için çok dar olan geçitlerde yapılandırılmamıştır.
 |
| Kaldırımın genişliği ve kalabalıklığı çocukların sokak oyunlarında etkilidir |
Sadece çocukların oyun alanlarının küçüldüğünü değil, artık, sokakların, kamu alanlarının ve
mahallelerin çocukları giderek daha çok “dışarıda bırakarak” tasarlandığını
söylemek mümkün.
The Guardian için yazdığı bir makalede çevreci
yazar George Monbiot “çocukların şehirler ve mahallelerden “süpürüldüğünü”
anlatır.”[3] . Bu makale pek çok konut alanı tasarımında çocuklar
için oyun alanı hükmüne dair düşüncelerin eksikliğine vurgu yapar.
Günümüzde,
kamu alanları giderek yanlarında bir yetişkin olmayan çocukların endişe ve
şüpheyle karşılandığı bir tür “yetişkinlere özel bölge” olarak görülüyor. Bu da
çocukların yetişkinlerin günlük alanlarının bir parçası olduğu 1950’lerin
Dublin’inin mentalistesine tamamen zıt bir durum.6]
 |
| Kamusal alanda çocuklara karşı değişen tutumlar (Camdaki yazı: "Yanında yetişkin olmayan çocuklar giremez) |
1950 ve
1960lar’da hayat pek çok İrlandalı çocuk için zordu, özellikle yoksulluğun
vurduğu gecekondu bölgelerinde yaşayanlar için. Ancak Özgürlükçülerin
alanlarında olan çocuklar güçlü bir aidiyet duygusuna, keşfedip oynayacakları
sayısız sokağa, kaldırıma,geçide ve oyuncak - deney yapacakları hurdalara
sahipti.
 |
| Riskli bir oyunu keşfeden ve oynayan çocuklar, 1953 |
Son yıllarda
tıp, teknoloji, daha iyi eğitim, çocuk refahı ve beslenme gibi alanlarda pek
çok gelişme görüldü, ancak bugün pek çok çocuk 60 yıl önceki çocuklara göre
daha kötü oyun olanaklarına sahip- anlamlı bir “özgür” ya da serbet oyun için
daha az olanakları var, dış alana daha az erişebiliyorlar ve daha az otonomiye
sahipler. Çocuk psikopatalojisinde de bir artış görüldü, bunun da çocukların
oyun zamanı ve olanaklarındaki düşüşle ilgili olduğuna inanılıyor.
İrlanda’da
çocukların hareketliliğini değerlendiren bir çalışma, burayı 16 ülke arasında
12. sırada gösteriyor ve çocukların
sadece %17’sinin okula yürüyerek gittiğini gösterdi ki bu oran 1981’de %
47 idi. Giderek daha çok çocuk, ev, okul ve oyun parklarından oluşan “şehirli
adalar” arasında yetişkinler tarafından taşınıp duruyor10] Çocuklar
bizim kamusal alanlarımız ve mahallelerimizin “dışında tasarlan”makta ve
sınırlı oyun alanlarında tecrit edilmektedir.
Bu da, daha
çok oyun alanı inşa etmenin tek başına yeterli olmadığını göstermektedir. Oyun
alanı yapmanın dışında, binalar, sokaklar ve yolları çocukların bizim kamusal
alanımızın ayrılmaz bir parçası olmasına izin verecek şekilde tasarlamalıyız.
Geçtiğimiz yirmi yılda sokaklarda baskın olan oyunlardan öğrenecek çok şey var
ve belki de bunlar Dublin’in küçülen oyun alanını büyütmek için bizim mevcut yapılı
çevremize uygulanabilir, George Monbiot’un dediği gibi: “Çocuklar etrafında
kurulmayan bir topluluk, topluluk değildir”[11]
[1] P Gray, Free to Learn, New York, Basic Books, 2013
[2] Census 2002, Volume 9- Travel to Work, School and College, Dublin, CSO, 2002
[3] M Monbiot, “Children in our towns and cities are being robbed of safe spaces to play” in The Guardian, 2015
http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jan/06/children-towns-and-cities-robbed-spaces-play
[4] H Matthews, M Limbs, M Taylor, “The Streets as Thirdspace” in Children’s Geographies: Playing, Living Learning, S Holloway and G Valentine (eds), London, 2000, p.63
[5] N Hayes, Children’s Rights- Whose Right? A Review of Child Policy Development in Ireland, Dublin, The Policy Institute, Trinity College Dublin, 2002, p.6
[6] K Kearns, Dublin Voices: An Oral History, Dublin, Gill & MacMillan, 1998
[7] P Gray, “The Decline of Play and the Rise of Psychopathology in Children and Adolescents” inAmerican Journal of Play, vol.3, 2011, p.443
[9] Central Statistics Office, Census 2011 Results, Dublin 2012
[10] H Zeiher, “Shaping Daily Life in Urban Environments” in S Holloway & G Valentine (eds)Children’s Geographies: Paying, Living, Learning, London, Routledge, 2000
[11] M Monbiot, “Children in our towns and cities are being robbed of safe spaces to play” in The Guardian, 2015
Architecture Ireland'daki İngilizce aslından * Yedi İklim Erken Çocukluk Öğrenme Merkezi tarafından çevrildi.
*(http://architectureireland.ie/the-city-the-shrinking-play-ground-of-dublin-the-1950s-versus-now)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder